Osnovni komandi vo GNU/Linux

Aleks · 10 ноември 2007

Osnovni i najvazni komandi vo GNU/Linux Operativniot sistem.

By: Aleks

Epa vaka, sekoj operativen sistem ima nekoi osnovni komandi za rabo ta preku negoviot CLI (Command Line Inrfece), taka i linuxot si ima svoi. Nekoi od niv ne se ni razlikuvaat od komandite na windows-ot ama se razbira so niv moze povekje da se naprave i imaat po golema fleksibilnost. Pod fleksibilnost mislam moznost da se sostavuvaat po slozeni komandi koristejki nekoi osnovni, no za toa podocna

Napomena: Site komandi koi se nameneti za rabota na Linux vo negovata CLI sredina se pisuvaat so mali bukvi, zatoa sto Linux-ot e case sensetive. Toa znaci deka 'index' ne e ednakvo so 'InDeX' kako kaj windows.

Da pocneme:

1.'ls'
Ova e skratenica od zborot 'list' i ni sluce za listanje na sodrzinata vo nekoj forder (directory) i gledanje na negovata sodrzina. Eve vi nekoj primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/Documents# ls
aid1pid10nr10.jpg          fonts                             Nessus-3.0.6-debian3_i386.deb  pink.png          skype-debian_1.4.0.118-1_i386.deb
asd.avi                    GNOME-AnotherGrass_1600x1200.jpg  new file 1                     redhat_logo.png   Srpski_skolski_C_tutrial.doc
asd.ogg                    gocompiz.sh                       nissanpivo2_hi_006.jpg         Screenshot-1.png  svchost.exe.gz
ceni_komponenti_excel.xls  gocompiz.sh~                      NX server and all              Screenshot-2.png  tutorial compiz
color                      linux_inside2.jpg                 pascal                         Screenshot-3.png
dsasda.flv                 nero                              philips drivers                Screenshot.png
root@aleks-desktop:~/Documents#

Komandata 'ls' moze i da trpe argumenti, toa znace deka moze so nekolku bukvi da se izmeni i dopolni izlezot na taa komanda. So parametarot '-a' t.e. 'ls -a' lke se vidat i site folderi/fajlovi sto se skrieni od normalno listanje (onie sto pocnuvaat na '.'). Potoa so parametarot '-l' t.e. 'ls -l' lke se izlista sodrzinata na direktoriumot ama so nekoi dotalni informacii kako sto se goleminata, na koj user mu pripagja toj fajl itn... eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/Documents# ls -l
total 30532
-rw-r--r-- 1 root root       91429 2007-11-09 00:16 aid1pid10nr10.jpg
-rw------- 1 root root     2236177 2007-10-26 12:38 asd.avi
-rw------- 1 root root     2901880 2007-10-27 14:00 asd.ogg
-rw-r--r-- 1 root root      407040 2007-11-05 12:01 ceni_komponenti_excel.xls
drwxr-xr-x 6 root root        4096 2007-11-01 18:44 color
-rw-r--r-- 1 root root      552764 2007-10-27 14:06 dsasda.flv
drwxr-xr-x 3 root root        4096 2007-11-02 17:24 fonts
drwxr-xr-x 2 root root        4096 2007-10-28 15:25 nero
-rw-r--r-- 1 root root     7282368 2007-10-26 00:16 Nessus-3.0.6-debian3_i386.deb
root@aleks-desktop:~/Documents#

Sega moze da se i kombiniraat ovie parametri a mozat i zaedno da se pisat 'ls -la' i kje se dobie kombinacija, kje se gledaat site skrieni fajlovi ama i izlezot kje bide vo vid na lista ('-l') so site dodatni podatoci.

2.'cd'
'cd' e skratenica od zborovite 'change directory' i sluze za navigacija niz direktorii. Ovaa komanda e mnogu slucna so komandata na windows koja istotaka e 'cd' samosto ovde ima edna razlika, za da se vratite vo prethodniot direktorium kje vnesete vaka 'cd ..' , so prazno mesto pa '..'
Eve nekolku primeri:

Код:

root@aleks-desktop:~# cd it.com.mk
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cd ..
root@aleks-desktop:~#

So pisuvanje samo na 'cd' kje se vratite vo vasata domashna direktorija (obicno toa e /home/'vasiot user' ili pak /root/ za root userot). Istotaka mozete da pravete nesto vakvo:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cd test
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# cd ../test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1#

da skokate od direktorija vo direktorija, cool hah?

3.mkdir
Ova e skratenica od: 'make directory' i sluzi za kreiranje na direktorii/sub direktorii. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# mkdir folder
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
folder  test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

Mora da se napomene deka i ovaa komanda e case sensetive, znaci folder ne e isto so Folder.

4.'rm'
Remove. Ova e komanda za brisenje na direktorii/fajlovi. Sintaksata e: 'rm file/direktorija'. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
forlder  test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# rm -r forlder/
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

Ova, '-r' e opcija za brisenje na direktorii. Istotaka imate i '-f' e.t. 'rm -f' za da se izbrise nesto nasila.

5.'pwd'
E ovaa e edna od po korisnite komandi. Skratenica e od 'Print Working Directory' i sluze za da vi kaze vo koja direktorija se naogjate. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# pwd
/root/it.com.mk
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cd test
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# pwd
/root/it.com.mk/test
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test#

Ovaa e mnogu interesna komanda a i premnogu korisna, obidete se da ja zapomtite.

6.'passwd'
Komanda za menjanje na passwordi. Ovaa komanda sluze da go smenite dasiot password ili na nekoj drug user (ako ste root user). Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# passwd
Enter new UNIX password: 
Retype new UNIX password: 
passwd: password updated successfully
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test#

7.'cp'
Kratenka od 'copy' i sluze za kopiranje na fajlovi/direktorii. Za da se kopira nekoja direktoija mora da se upotrebe '-R' parametarot. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cp -R test kopirano
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

napraviv kopija od test po novo ime od kopirano. Sintaksata na ovaa komanda e :

cp 'parametri/opcii' 'direktorija/file sto sakate da kopirate' 'kade i po koe ime da se kopira filot/dir.'

Eve uste eden primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cp -R test kopirano
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cd test
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# mkdir testVoTest
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# cp -R testVoTest/ ../
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# ls
testVoTest
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test# cd ..
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1  testVoTest
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

PRODOLZUVA >>>>>

Aleks · 10 ноември 2007

Prodolzenie

8.'mv'
Komanda za premestuvanje (cut) i preimenuvanje na fajlvi / direktorii. Sintaksata e :

mv 'staroto ime' 'novoto ime'
ili
mv 'kolderof/fajlot' 'novoto mesto na toj dir/file'

Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1  testVoTest
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# mv testVoTest/ TeSt
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  TeSt  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# mv TeSt/ test1/test4e
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cd test1
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1# ls
test4e
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1#

9.'who'
Ovaa komanda vi kazuva koi useri se momentalno logirani i sto pravat. Eve primer :

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1# who
root     tty7         2007-11-09 12:46 (:0)
root     pts/0        2007-11-10 12:40 (:0.0)
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1#

istotaka ima skratenica na ovaa komanda a toa e 'w' , eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1# w
 13:25:06 up 1 day,  5:01,  2 users,  load average: 0.08, 0.17, 0.26
USER     TTY      FROM              LOGIN@   IDLE   JCPU   PCPU WHAT
root     tty7     :0               Fri12    0.00s 18:07m  2.33s x-session-manager
root     pts/0    :0.0             12:40    0.00s  0.05s  0.00s w
root@aleks-desktop:~/it.com.mk/test1#

se gleda deka so 'w' se dobivaat povekje informacii a e polesno za koristenje

10.'cat'
Ovaa e komanda koja sluze da 'frlanje' na text na ekranot od nekoj file, ili potocno ako imate nekoj text dokument i sakate da videte sto ime kje se posluzete so 'cat', eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt 
it.com.mk BEST!
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

Znaci vo fajlot text.tst imam samo edna recenica napisano. So ovaa komanda moze i da zapisuvate vo fajlovi so pomosh na '>>' eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat >> text.txt 
da da .. koj rece deka ne e ?! A !?
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt 
it.com.mk BEST!
da da .. koj rece deka ne e ?! A !?
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

koga zavrsam so pisuvanjeto klikam ctrl+d (done) i se izleguva od cat komandata. Sega mozebi kje ve bune sto e ova >> ... epa ova e znak, deka celiot izlez oda taa komanda da se prenasoce vo toj test dokument vo ovaj slucaj. Ima istotaka i > ama so koristenje na > celiot prethoden text sto bil zacuvan vo toj fajl kje se izbrise i kje se pocne nanovo, a >> sluze za da se prodolze da se pisuva bez brisenje na prethodniot text.

11.'grep'
Ova vo prevod kje dojde kako prifate ili fati. Ima mnogu golema vrednost ovaa komanda zatoa sto so nea moze da se obrazuvaat mngou po slozeni komandi. Sluze za ispecatuvanje samo na odreden text od nekoj file na monitor. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt 
it.com.mk BEST!
da da .. koj rece deka ne e ?! A !?
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# grep 'it' text.txt 
it.com.mk BEST!
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

znaci preku grep mi ja ispecati samo recenicata sto go sodrze zborceto 'it'. Ovaa komanda e mnogu korista za baranje na nekoj del od text ako ja znaete sodrzinata.

12.koristenje na pipeline i grep
E ova se slozeni kopmandi koi se obrazuvaat od komandata grep i drugi komandi. Samo kje gi objasnam komandite ls so grep i cat so grep (da ne me karaat adminive na it.com.mk oti mozhe da e prekolem ovoj tutorial<joke

>)

Prvo da kazeme, deka vo Linux operativniot sistem moze da se izvrsuvaat nekolku komandi odednas i izlezot na tie da bide nivniot zaednicki izlez, ili pojazno da e , da se izvrsuvaat dve , tri i povekje komandi vo paralelnost i so moznost ednata da go smeni izlezot na drugata. Za toa sluze pipeline ili cefka a nejziniot znak e '|' i sekogash se pisuva posle prethodnata komanda na koja treba da se dopise druga

--- ls so grep

E ova e mnogu korisno za korisnici koi vo svoite papki imaat svasta i nemozat da se snajdat. sintaksata e vaka:

ls | grep „nekoj del od nekoe ime na papka/file“ Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls | grep .txt
text.txt
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls -la | grep .txt
-rw-r--r--  1 root root   52 2007-11-10 13:28 text.txt
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls
kopirano  test  test1  text.txt
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# ls -la | grep e
drwxr-xr-x  3 root root 4096 2007-11-10 13:19 test
drwxr-xr-x  3 root root 4096 2007-11-10 13:22 test1
-rw-r--r--  1 root root   52 2007-11-10 13:28 text.txt
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

--- cat so grep

Ovaa komanda kje vi se najde pri raka ako barate odredena recenica vo nekoj file. Eve primer:

Код:

root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt 
it.com.mk BEST!
da da .. koj rece deka ne e ?! A !?
Muahahaha
Linux Is BEST!
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt | grep i
it.com.mk BEST!
Linux Is BEST!
root@aleks-desktop:~/it.com.mk# cat text.txt | grep ..
it.com.mk BEST!
da da .. koj rece deka ne e ?! A !?
Muahahaha
Linux Is BEST!
root@aleks-desktop:~/it.com.mk#

------------------- Pomosh za komandi

E ova e najinteresnoto, ako zaglavete so nekoja domanda vo istiot toj moment moze da dobiete pomosh za istata so koristenje na takanarecenite 'man pages'. 'man' e vsushnost komanda koja sluze za prikazuvanje na help za odredena komanda/funkcija

znaci ako sakame help za komandata ls kje piseme: man ls

kje se pojavi neshto kako text dokument niz koj moze da navigirate so pomosh na strelkite na tastaturata a da izlezeto so stiskanje na kopceto „q“

Epa tolku bese, imajte go vo predvid deka ovde se objasneti samo najosnovnite komandi sto treba da gi znaete za da se snajdete vo CLI sredinata na linux

Pozz do :

ID.info
EH.info

i se razbira

it.com.mk !!! Nema podobar

S · 10 ноември 2007

:bravo:

keep it up!

Alexandar · 10 ноември 2007

Браво Aleks, одлична работа, само не би било лошо за командите коишто се различни од DOS да ја напишеш еквивалентната досовска команда (доколку таа постои).

S · 10 ноември 2007

aleksandar_te напиша:
Браво Aleks, одлична работа, само не би било лошо за командите коишто се различни од DOS да ја напишеш еквивалентната досовска команда (доколку таа постои).

Dobra ideja. Eve ja kje pochnam

Код:

MS-DOS		*nix
-------------------------------
[I]cmd[/I] /?		man [I]cmd[/I]
cd		cd
chdir		pwd
mkdir/md	mkdir
dir		ls
copy		cp
move/ren	mv
del		rm
edit		pico/vi/(ili drug txt editor)
attrib		chmod
type     	cat/less
mem		free
cls		clear
fc		diff
find		grep
echo		echo
exit		exit
date/time	date
ver		uname -r
....

Aleks · 10 ноември 2007

aleksandar_te напиша:
Браво Aleks, одлична работа, само не би било лошо за командите коишто се различни од DOS да ја напишеш еквивалентната досовска команда (доколку таа постои).

epa... ova e za Linux .. a i nekoi od niv nemaat dos alternativi

Andrijeski · 11 ноември 2007

Yup, супер туториал

Во секој случај, доколку некој има дополнителни прашања, може слободно да искоментира, ќе му биде одговорено

filipvselena · 11 ноември 2007

Super bravo.Ucam Linux

DoomiX_MDK · 11 ноември 2007

Thumbs Up 4 Aleks:bravo:

staki · 11 ноември 2007

Bravo Ako imas vreme i zivci

prodolzi so nekoi drugi poslozeni komadi
Baravo vo sekoj slucaj

Locutus · 11 ноември 2007

Супер.
Пиши нешто и за sudo.

igorkrst · 11 ноември 2007

kako e komandata za vrakanje vo prethodniot folder, pandanot na DOS-ovskiot "cd.."?
btw bravo za idejata Aleks

DoomiX_MDK · 11 ноември 2007

igorkrst напиша:
kako e komandata za vrakanje vo prethodniot folder, pandanot na DOS-ovskiot "cd.."?

"cd.."(dos) = "cd .." (unix) - so prazno mesto (pisuva vo postovite na Aleks)

igorkrst · 11 ноември 2007

Da tocno, ne sum videl.
Fala

{gb} · 10 март 2008

cool tutorial aleks

DaciSS · 10 март 2008

само со cd (без "..") те враќа во home директориумот

Osnovni komandi vo GNU/Linux

Aleks

Gaining Experience

Aleks

Gaining Experience

S

pwnz0r1lla

Alexandar

Gaining Experience

S

pwnz0r1lla

Aleks

Gaining Experience

Andrijeski

Gaining Experience

filipvselena

Gaining Experience

DoomiX_MDK

Gaining Experience

staki

Intern

Locutus

Intern

igorkrst

Intern

DoomiX_MDK

Gaining Experience

igorkrst

Intern

{gb}

Intern

DaciSS

Gaining Experience

Нови мислења

Последни Теми

Онлајн членови

Статистика

ит маркет